Auteur Willem Vermeulen bij een Scania-Vabis L55 die als terreintrekker bij Rein de Jong in gebruik is geweest.
‘REIN DE JONG. Van beurtvaart tot wegtransport’ is de derde biografie van auteur Willem Vermeulen waarin een familietransportbedrijf het onderwerp is. Willem Vermeulen: “Die keuze voor een familiebedrijf is een bewuste. Ik zie mezelf niet snel een boek maken over een transportbedrijf dat los van een familie staat. In een transportbiografie vertel ik het menselijke èn zakelijke verhaal van een familiebedrijf. Het gaat me om die combinatie van menselijk en zakelijk. Wat er op het persoonlijke vlak in een familie gebeurt, heeft vaak direct gevolgen voor het bedrijf, en omgekeerd. Die koppeling brengt emotie met zich mee. De wisselwerking tussen familie en bedrijf vind ik fascinerend.”
In het boek komen de beurtvaart- en wegtransportactiviteiten van vier generaties De Jong en de bedrijfsgeschiedenis van Rein de Jong Transport aan bod. Ook de bedrijfsgeschiedenis van Dirk de Jong Transport heeft een plek in het boek gekregen. Helemáál een familie-aangelegenheid is de geschiedenis van Rein de Jong overigens niet. Willem Vermeulen: “Vanaf 1971 was Rein de Jong Transport geen familiebedrijf meer: in dat jaar verkocht de familie De Jong het bedrijf aan Van Gend & Loos. Het familiekarakter bleef echter wel bestaan. Van Gend & Loos bemoeide zich nauwelijks met de dagelijkse gang van zaken en er zaten nog jarenlang De Jongs in de leiding van het bedrijf. Later, na 1986, toen Van Gend & Loos, en dus ook Rein de Jong Transport, eigendom was van het scheepvaartconcern Koninklijke Nedlloyd Groep werd dat anders. Toen raakte de familie De Jong qua bemoeienis en zeggenschap volledig uit beeld. Dirk de Jong Transport is wèl altijd een familiebedrijf geweest, tot het in 1979 aan Rein de Jong werd verkocht.”
De transportbiografie ‘REIN DE JONG. Van beurtvaart tot wegtransport’ is vooral een kijkboek: 519 foto’s (in kleur en zwartwit, en van flink tot groot formaat) en documenten ‘vertellen’ het verhaal visueel. Willem Vermeulen: “Van de ‘Risico’-schepen heb ik veel in de familie-archieven teruggevonden, zowel in de vorm van fotografie als van originele documenten. Zo bleken nog alle officiële stukken aanwezig te zijn van het herstel van de ‘Risico III’ in 1940. Dat schip lag tijdens het bombardement van Rotterdam op 14 mei samen met de ‘Risico I’ in de Leuvehaven. Beide liepen zware brandschade op. Van het vooroorlogse wagenpark is veel in foto’s bewaard gebleven. Dat was qua merken een bont geheel: Büssing-NAG, Chevrolet, Ford, Kromhout, Morris en Volvo. Na de oorlog kwamen er wagens uit de dump in het gezamenlijke bedrijf van Dirk en Rein de Jong: twee Diamonds, een Dodge, een ERF, een FWD, een International, een Mack en drie Maudslays. Aan het eind van de jaren veertig volgden er nieuwe Seddons en veel tweedehands gekochte en nieuwe Kromhouts. Na de scheiding van de bedrijven in 1953 kocht zowel Rein als Dirk de Jong vooral Kromhouts en DAF’s. Later kwamen er in beide bedrijven Volvo’s en Scania-Vabissen. Voor Rein de Jong werd Scania zelfs het huismerk, tot midden jaren negentig werden er meer dan 250 aangeschaft. Van het hele naoorlogse wagenpark heb ik vrijwel alles in fotografie in het boek opgenomen. Waarbij ik uiteraard wel voor afwisseling heb gezorgd. Na 1980 werden de wagens vaak in series gekocht, vier of vijf identieke wagens tegelijk, maar ook tien of meer. Van tien dezelfde Scania’s 112M volstaat een foto van één zo’n Scania of één foto van alle tien. En bij voorkeur laat ik wagens in werksituaties zien, liefst met de chauffeur erbij. Overigens heeft niet elke wagen zijn rijleven bij Rein de Jong tot een gezond einde gebracht. Er zijn heel wat wagens onderweg in benarde situaties verzeild geraakt of door ongelukken op de schroothoop beland. Ook daar laat mijn boek prachtige beelden van zien, al zullen ze daar indertijd bij De Jong wel minder enthousiast over zijn geweest.”
De keuze van de familietransportbedrijven die auteur Willem Vermeulen een transportbiografie ‘gunt’, lijkt willekeurig: Hesselman in Rijssen, Van Maanen in Barneveld en nu Rein de Jong in Heerde; drie totaal verschillende bedrijven. Willem Vermeulen: “Die keuze is inderdaad willekeurig als je kijkt naar zaken als soort transport en bedrijfsomvang. Maar die spelen dan ook geen enkele rol in mijn keuze. Ik kies louter op basis van een persoonlijke klik die ik met een bedrijf heb. En of die klik er is, heeft alles met mijn jeugd te maken. Wie mijn vorige transportbiografieën kent, weet dat ik in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw ben opgegroeid in Voorthuizen, op een boerderij die aan de oude verkeersweg tussen Apeldoorn en Amersfoort lag. Mijn drie broers en ik waren altijd bij die weg te vinden, een belangrijke oostwest-route, waarvan een aanzienlijk deel van transporterend Nederland gebruik maakte. De transporteurs uit die tijd reden vaak met prachtige wagens, zoals de gele Kromhouts van Hesselman, de Macks van Streng, de indrukwekkende Magirus-Deutzen en MAN’s van Van Maanen en de prachtige combinaties van Reederij Van Swieten. De blauwe Scania-Vabissen van Rein de Jong mochten er ook zijn, allemaal torpedo’s, met de bedrijfsnaam in witte handgeschreven letters op de portieren. Mijn broers en ik keken elke dag onze ogen uit. Alles wat ik op en langs die weg zag en meemaakte, verdween in het archief van mijn geheugen. Nu hoef ik maar íets uit die tijd te horen of te zien, een naam, een merk, een geluid, of ik sta weer aan die weg. Toen in 2010, kort na het publiceren van het boek over Van Maanen, iemand tegen me zei dat ik eens aan Rein de Jong moest denken als ik op zoek ging naar een onderwerp voor een nieuw boek, zag ik meteen die blauwe Scania-Vabissen weer rijden en was ik verkocht. Dat het boek er pas vijf jaar later ligt, heeft alles te maken met het feit dat ik geen idee had wat me te wachten stond. Want eigenlijk wist ik niks van Rein de Jong. Ja, het bedrijf zat in Heerde, er werd met Scania-Vabissen gereden en de bedrijfskleur was blauw. Maar dat was het wel zo’n beetje. Ik wist niet eens dat er ook nog een transporterende Dirk de Jong was geweest, en een Gerrit de Jong! En dat ze als beurtvaarders waren begonnen. Het maken van het boek was één lange zoek- en ontdekkingstocht, superinteressant, maar zeer tijdrovend. Gelukkig kreeg ik alle medewerking van de nabestaanden van Dirk, Rein en Gerrit de Jong. En van heel veel chauffeurs en monteurs die bij hen in dienst zijn geweest. Het resultaat van die vijf jaar is een omvangrijk, goed gedocumenteerd boek, met een stuk historie dat zo is door te vertalen naar al die bestaande en niet meer bestaande transportbedrijven in Nederland die ooit als beurtvaartbedrijf zijn begonnen.”